Dünya Çikolata Günü nedir, ne zaman kutlanır?
7 Temmuz 1550’de kakao çekirdeklerinin Avrupa’ya ilk kez gelişi şerefine her yılın 7 Temmuz günü, Avrupa’da Dünya Çikolata Günü olarak kutlanıyor. Tesadüf o ki Uluslararası Kakao Örgütü verilerine göre bugünün dünyasında çikolata tüketiminin yarısı da yine aynı yerde, Avrupa’da gerçekleşiyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve diğer coğrafyalarda Dünya Çikolata günü olarak kutlanan farklı tarihler olduğunu da ayrıca not edelim.
Çikolatanın tarihi
Gelelim çikolatanın parmak ısırtan tarihine. Kavrulmuş kakao çekirdekleriyle içecekler hazırlayan uygarlıklardan çikolatanın etimolojisine, bu başlıkta yok yok. Çikolatanın ham maddesi kakaonun beş bin yıldan uzundur hayatımızda olduğu bilgisiyle başlayalım. Ekvador bölgesinde yaşamış Mayo-Chincipe kültürüne ait arkeolojik araştırmalar, MÖ 3300 dolaylarında insanların kakao benzeri bir yiyecek tükettiğine dair göstergeler buldu. Keza Meksika’da bulunan fresklere, çanak çömleklere ve diğer eserlere baktığımızda Mayaların da sıcak çikolata tükettiğine dair göstergeler var. Ayrıca bu dönemde -yani MS 250-850 yıllarında- kakao çekirdeklerinin para niyetine kullanıldığı biliniyor. 14 ve 16. yüzyıllarda, yine bugünün Meksika topraklarında yaşayan Azteklerin, kakao meyvesinin bilgeliği ve gücü getirdiğine inandığı anlatılıyor.
Çikolatanın etimolojisi
Bugün uğruna “Dünya Çikolata Günü”nü kutladığımız ve pek çoğumuzun bayıldığı çikolataya hayat veren kakao ağacının bilimsel adı “theobroma cocoa”. Cocoa, tahmin edeceğiniz üzere kakao anlamına geliyor; theobroma ise Yunanca “tanrıların yemeği”. Çikolataya her çağda atfedilen anlamı varın siz düşünün. İspanyolca “chocolate” olarak anılan ve dünyaya da böyle yayılan kelimenin kökü Azteklerden geliyor: “Acı su” olarak tarif edebileceğimiz “chocolatl”dan.
Ve çikolata Avrupa’da
Gelelim Avrupa’ya… Avrupa halkının çikolatayla tanışması biraz zaman aldı. Bu büyülü lezzet İspanya’ya 1520’de, Fransa ve İngiltere’ye 1600’lü yılların ortalarında ulaştı. Bugün dünyanın en lezzetli çikolatalarını üreten ve çikolata tüketiminde hatırı sayılır bir payı olan Avrupalılar çikolatayı çok sevince, Türklerin çikolatayla ilk buluşması da yine bir Avrupalı vesilesiyle olacaktı. Hikâye sıra dışı: Avrupa’yı toplu taşıma araçlarıyla gezen ilk gezgin olan ve 1693’te yolu İzmir’e düşen İtalyan maceraperest Gemelli Careri, yanında kakao çekirdekleri de getirmişti. Careri Türkiye’de tanıştığı eşe dosta sıcak çikolata ikram edince bu lezzetli içecek nam saldı ve saray mutfağındaki yerini hızla aldı. Avrupa’da olduğu gibi Osmanlı’da da ilkin saray mutfağına giren çikolataya o dönem yalnız belli bir zümre erişebiliyordu. Neyse ki 1900’lerin başında dünyanın büyük çikolata üreticilerinden biri, İstanbul Karaköy’de ilk dükkanını açtı. 1927’de İstanbul Bomonti’de ilk çikolata fabrikamız kurulacak, onu Ordu’daki çikolata fabrikası takip edecekti. Ve takvimler 1992’yi gösterdiğinde, Türk Standartları Enstitüsü bitter, sütlü, beyaz, sade, çeşnili ve dolgulu olmak üzere çikolata standartlarımızı belirledi.
Uğruna seyahat etmeye değer: Dünyanın en iyi çikolata dükkanları
Gelelim dünyanın en iyi çikolata dükkanları ve adreslerine. Bu şehirlere yolunuz düşerse listemizdeki dükkanlara uğramadan geçmeyin!
- Soma Chocolate, Toronto
- Paul A. Young, Londra
- Sprüngli, Zürih
- Roselen Chocolatier, Lima
- Mary, Brüksel
Kenara yazın: Çikolata hakkında birkaç pop bilgi
- Her yerde yetişmesi mümkün olmayan kakao ağacı yalnız ekvator çevresinde, 16 derece ve üzeri sıcaklıkta, belli ihtiyaçları karşılayan ortamlarda yetişiyor. Bu sebeple farklı ülkelerde kakao yetiştirme çabaları bugüne kadar karşılık bulmamış, kurulan seralar boşa gitmiş, hasat edilememiş.
- Ananasın yetişme koşulları üzerine çalışma yaparak sera kuran İngilizler en sonunda kakao tohumlarını ekseler de yalnız bir çekirdek hasat edilebilmiş. Tek kakao çekirdeğinden küçük bir çikolata üretilerek Kraliçe II. Elizabeth’e hediye edilmiş.
- Euromonitor’a göre bir yılda çikolataya kişi başına en çok harcama yapan ulus İsviçreliler.
- Tüm dünyada en popüler çikolata çeşidi geçmişten bugüne sütlü çikolata.
- İsrail ve İran’da tüketilen çikolatanın %50’den fazlası bitter. İngiltere’de de bitter çikolata tüketimi yıldan yıla artıyor. Uzmanlar bu trendi bitter çikolatanın daha az şeker içermesine ve daha sağlıklı bir alternatif olmasına bağlıyor.
Kaynaklar:
National Geographic
Necmiye Uçansoy, HT Gastro
The Guardian
Travel and Leisure
