Marakeş: Kırmızı şehirde renkli bir başlangıç
Atlas Dağları rotamızın ilk durağı, Fas’ın kalbi sayılan Marakeş şehri. “Kırmızı Şehir” olarak anılan Marakeş, yazın kavurucu sıcağına rağmen enerjisinden hiçbir şey kaybetmeyen, tarih ve canlılık dolu bir metropol. Yaz aylarında gündüz vakti hava sıcaklığı ortalama 31°C ile 36,5°C arasında seyredebiliyor. Bu nedenle keşfe sabah erken saatlerde başlayıp öğle sıcağında gölgeli bir kafede nane çayı molası vermek iyi bir fikir. Yerel halkın “berber viskisi” adını taktığı nane çayı, serinlemek isteyen gezginler için birebir.
UNESCO Dünya Mirası listesindeki Marakeş, labirent gibi dar sokakları ve rengârenk çarşılarıyla sizi hemen sarıp sarmalıyor. Burada kendinizi baharat kokuları, deri atölyelerinin boyaları ve bakırcı sesleri arasında yürürken bulabilirsiniz. Bahia Sarayı ve Ben Youssef Medresesi gibi mimari harikalar, Fas’ın zengin tarihine ışık tutuyor.
Akşam olunca Marakeş bambaşka bir havaya bürünüyor. Özellikle Jemaa el-Fnaa Meydanı, gün boyu devam eden yoğun karmaşasından sıyrılıyor. Gündüz taze sıkılmış meyve suyu satan tezgâhlar ve yılan oynatıcılarıyla dolu olan meydan, gün batımından sonra buharlı ızgara tezgâhları ve geleneksel müzik yapan sanatçılarla canlanıyor. Yerliler ve gezginler burada dumanı tüten kebapları tadarken hikâye anlatıcılarının ve müzisyenlerin performanslarını izliyorlar.
Marakeş’te konaklamak için en otantik seçenek, tarihi merkez içinde bulunan riad adı verilen geleneksel konukevleri. Kalın kerpiç duvarların ardındaki avlularda serin bir havuz veya portakal ağaçları bulabilir, Fas misafirperverliğini ilk elden deneyimleyebilirsiniz. Ulaşım konusunda ise şehir içinde yürüme en güzel seçenek. Daha uzak noktalar için petit taxi adı verilen küçük taksileri kullanabilirsiniz ancak binmeden önce pazarlık yapmayı unutmayın. Marakeş ve Sahra yolculuğunu daha kişisel bir gözden dinlemek isterseniz, ekibimizden Simge Aktaş’ın deneyimini bu yazıda okuyabilirsiniz.
Imlil: Atlas Dağları’nın eteğindeki huzurlu köy
Marakeş’in rengârenk havasını geride bırakıp güney yönünde yaklaşık 2 saatlik bir yolculuk yaptığınızda bambaşka bir dünyaya adım atıyorsunuz. Atlas Dağları’nın eteğinde, deniz seviyesinden ~1.800 metre yükseklikte konumlanan küçük Imlil köyü, sırtınızı dağlara yaslayıp derin bir nefes alabileceğiniz huzurlu bir vaha adeta. Burası, boğucu şehir sıcaklarından kaçmak isteyen gezginler ve yerel halk için serinletici bir kaçış noktası olarak da biliniyor.
Imlil’e ulaştığınızda ilk hissedeceğiniz şey, dağ havası ve etraftaki yeşilin ferahlığı olacak. Köy, meyve bahçeleri ve teraslanmış tarlalarla çevrili olduğundan, bahar ve yaz aylarında yemyeşil bir örtüyle kaplanıyor. Imlil küçük bir yer olmasına rağmen, sırt çantalı gezginlerden profesyonel dağcılara birçok kişi burada bir araya geliyor. Çünkü köy, Toubkal Dağı’na tırmanışın başlangıç noktası olarak ün kazanmış durumda. Ana caddesi üzerinde temel malzemeler satan dükkanlar, yerel rehberler için ofisler ve birkaç kafeye rastlayabilirsiniz.
Imlil’deki konaklama seçenekleri genellikle aile işletmesi pansiyonlar veya dağ evleri şeklinde. Örneğin, taş duvarlı ve teraslı bir dağ evinde kalıp sabah pencereden vadi manzarasına uyanabilirsiniz. Birçok konaklama yeri, tırmanış öncesi ve sonrası için kahvaltı dahil paketler ve rehber ayarlama hizmeti sunuyor.
Marakeş’ten Imlil’e ulaşmak için en pratik yol, grand taxi denilen paylaşımlı taksiler veya otobüsler. Sabah erken saatlerde Marakeş’ten kalkan dolmuş taksiler, yeterli yolcu olunca hareket ediyor ve genelde Asni üzerinden Imlil’e ulaşıyor. Yol boyunca zeytin ağaçlarıyla kaplı vadilerden ve küçük Berberi köylerinden geçerken manzaranın tadını çıkarmayı unutmayın.
Toubkal Dağı tırmanışı: Kuzey Afrika’nın zirvesine yolculuk
Imlil’e kadar gelenler için Atlas Dağları’nın en yüksek zirvesi olan 4.167 metrelik Toubkal Dağı’na tırmanış popüler bir deneyim. Teknik dağcılık bilgisi gerektirmeyen rota, makul kondisyona sahip ziyaretçiler tarafından da tercih ediliyor. Rehber eşliğinde güvenli bir şekilde planlanabilen bu yolculuk genellikle iki gün sürüyor. İlk gün Imlil’den çıkış yapılarak yaklaşık 5–6 saatlik yürüyüşün ardından 3.207 metredeki Toubkal Dağı Sığınağı’na ulaşılıyor. Ertesi sabah zirveye doğru tırmanış başlıyor. Doğuda kızıl Sahra ufku, kuzeyde heybetli Atlas silsilesi, batıda ise dağların ardında uzanan düzlükler yol boyunca panoramayı süslüyor. Şafak vakti zirveye ulaşıldığında bütün bu manzaralar tek bir çerçevede buluşuyor.
Dades Vadisi: Binbir Kasbah’ın izlendiği doğa harikası
Atlas Dağları’nın eteklerinden doğuya doğru yol aldığınızda, coğrafya yavaş yavaş değişmeye başlıyor. Sarp zirvelerin yerini kızıla çalan kayalıklar, yemyeşil vadi tabanları ve masalsı kaleler alıyor. İşte Dades Vadisi, bu coğrafyanın en etkileyici örneklerinden biri. Fas’ın güneybatısında, Jebel Saghro dağlarının eteklerinden Atlas Dağları’nın çıkış noktasına kadar uzanan bu vadi, hem doğal güzellikleri hem de kültürel zenginliğiyle ünlü. “Binbir Kasbah Vadisi” olarak anılması boşuna değil. Vadi boyunca irili ufaklı sayısız kasbah (kale) yer alıyor. Bunların kimi hâlen yerel halka ev sahipliği yaparken, kimileriyse terk edilmiş durumda. Dades Vadisi’nin doğal güzelliği ise kelimelerle anlatmakla bitmiyor. Vadiyi şekillendiren Dades Nehri, milyonlarca yılda kanyonun tabanını oyarak 500 metreye varan dik yarıklar oluşturmuş. Özellikle Dades Kanyonu bölgesinde, dik kayalık duvarlar arasından akan nehrin büyüleyici manzarasını seyretmenizi tavsiye ederiz.
Marakeş’ten araçla gelenler, önce 2.260 metre rakımdaki ünlü Tizi n’Tichka Geçidi’nden geçerek Atlas Dağları’nı aşıyor. Her virajda karşınıza yolculuğu yavaşlatacak kadar etkileyici manzaralar çıkıyor. Toplu taşıma ile seyahat edenler için de seçenekler mevcut. Marakeş’ten Ouarzazate ya da direkt Dades yönüne giden otobüslerle yaklaşık 8 saatlik bir yolculuk sonunda bölgeye ulaşılabiliyor. Boumalne Dades’e vardıktan sonra vadi içine taksiyle devam edilebiliyor.
Dades Vadisi boyunca, özellikle Boumalne Dades ve kanyon çevresinde farklı konaklama seçenekleri bulunuyor. Bölgedeki birçok tesis, geleneksel mimariyi yansıtan oteller veya aile işletmesi misafirhanelerden oluşuyor.
Bölge, şehir ışıklarından uzak olduğu için gece gökyüzü oldukça berrak. Samanyolu’nun dahi seçilebildiği bu atmosfer, yıldız gözlemi için eşsiz bir fırsat yaratıyor. Olur da perseid meteor yağmuruna denk gelirseniz, birkaç saat içinde onlarca kayan yıldız görebilirsiniz.
Ait Benhaddou: Çölün eteklerinde tarihî bir masal
Atlas Dağları’nı geride bırakıp çölün başlangıç noktalarına doğru ilerlediğinizde, karşınıza âdeta bir film sahnesi gibi andıran bir manzara çıkıyor. Ait Benhaddou, Fas’ın güneyinde Ouarzazate şehri yakınlarında, Atlas Dağları’nın güney yamaçlarında yer alıyor. Buraya yaklaşırken Ounila Nehri’nin öte tarafında yükselen kerpiç binalar hemen göze çarpıyor. Yamaç üzerinde birbirine yaslanmış toprak rengindeki evler, köşelerinde yükselen küçük kuleler ve bunların etrafını saran surlar. Hepsi yüzyıllar öncesinin bir tablosu gibi duruyor. Ait Benhaddou, 17. yüzyıldan kalma güney Fas mimarisinin en iyi korunan örneklerinden biri olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor.
Yerleşimin girişine, nehir yatağının kuruduğu yaz aylarında yürüyerek ulaşılabiliyor; bahar aylarında ise küçük bir köprü üzerinden geçiş yapılıyor. Surların içinden yukarı doğru ilerlerken hâlen birkaç ailenin yaşadığı evlerin yanı sıra turistik dükkânlar ve atölyeler bulunuyor. Köyün tepesine çıkıldığında, palmiye ağaçlarıyla çevrili vaha, karşı yamaçlardaki modern köy evleri ve Atlas Dağları’nın silüeti eşsiz bir manzara sunuyor. Özellikle gün batımında kerpiç yapılar altın sarısı ışıkla kızıl bir renge bürünüyor. Ait Benhaddou, tarih boyunca Sahra’dan Marakeş’e uzanan ticaret yolunun önemli duraklarından biri olmuş. Tuz, baharat ve altın taşıyan kervanlar burada konaklamış. Yerleşimde küçük bir cami, tahıl ambarı, toplantı alanı ve surların dışında eski pazar yerleri görülebiliyor. Günümüzde de bu yapılar, kasabanın tarih boyunca nasıl canlı bir ticaret merkezi olduğunu hatırlatıyor.
Ait Benhaddou’yu özel kılan bir diğer unsur ise son yıllarda dünya çapında tanınmasını sağlayan film seti olması. Etkileyici bir mimariye sahip olan kerpiç kalesi Hollywood’un da dikkatini çekmiş. Arabistanlı Lawrence, Çağrı, Gladyatör, Mumya, Cennetin Krallığı gibi ünlü filmlerin bazı sahneleri burada çekilmiş. Hatta Game of Thrones dizisinde Daenerys Targaryen’in fethettiği Yunka şehri sahnelerinde Ait Benhaddou’yu görmek mümkün. Köyde dolaşırken bazı dükkanların duvarlarında bu yapımlara ait fotoğraflar ve oyuncularla çekilmiş anılar görebilirsiniz.
Marakeş’ten Ait Benhaddou’ya yaklaşık 3–4 saatlik yolculukla ulaşmak mümkün. Bölgeye günübirlik turlar sıkça düzenlense de en az bir gece konaklamak deneyimi zenginleştiriyor. Gün doğumu ve gün batımında köyün aldığı renkler ile kalabalıkların çekilmesinden sonra hissedilen sakinlik oldukça etkileyici.
Konaklama için nehrin karşı kıyısında birkaç küçük otel ve pansiyon bulunuyor. Bu tesislerden bazıları kaleyi gören teraslara sahip. Akşamları terastan köyün loş ışıklar altındaki silüetini izlemek en popüler aktiviteler arasında yer alıyor.
Atlas Dağları ve çevresi, Fas’ın kültürel zenginliğini ve doğal güzelliklerini bir arada sunan eşsiz bir rota. Marakeş’in hareketli atmosferinden başlayıp Imlil’in patikalarına, Toubkal’ın görkemli zirvesine, Dades Vadisi’nin etkileyici kanyonlarına ve Ait Benhaddou’nun tarihî yapılarına uzanan bu yolculuk, tek başına gezenlere birbirinden farklı yüzleriyle unutulmaz bir deneyim yaşatıyor.
