Türkiye’de hangi pasaport türleri var?
Öncelikle Türkiye pasaport çeşitleri ve özelliklerini bilmenizde yarar var. Pasaport başvuru süreci bu çeşitlere göre değişkenlik gösteriyor. Avantajları, farkları, renklerine göre pasaport türleri şu şekilde:
- Bordo renkte umuma mahsus pasaport: Türk vatandaşlarının en çok kullandığı pasaport türü olarak biliniyor. Vizesiz ya da vizeli yurt dışı seyahatlerinde kullanılan bu pasaport, her Türk vatandaşının almak için başvurabileceği bir belge.
- Yeşil renkte hususi damgalı pasaport: Rengi nedeniyle “yeşil pasaport” olarak da biliniyor. Bu pasaportlar yalnızca devlet memurları ve ailelerine veriliyor. Birçok ülkeye sınırlı süre vizesiz giriş sağlaması ve harçtan muaf olması yeşil pasaport avantajları arasında.
- Gri renkte hizmet damgalı pasaport: Devleti temsilen yurt dışında görev alan kişilere veriliyor. Bu pasaport da yine harç ödemesinden muaf.
- Siyah renkte diplomatik pasaport: Dışişleri Bakanlığınca yurt dışında kongre ve konferanslara katılacak devlet görevlilerine ve ailelerine veriliyor. Görev bitimine dek geçerliliğini koruyan siyah pasaport, pek çok ülkeye vizesiz giriş çıkış sağlıyor.
- Pembe renkte geçici pasaport: Dış Temsilciliklerce verilen bu pasaport türü; pasaport kaybı, pasaport süre aşımı ve sınır dışı edilme durumlarında 1 ay boyunca geçerli.
- Yabancılara mahsus pasaport: Göç İdaresi Genel Müdürlüğünce veriliyor.
Pasaport başvuru süreci: Adım adım kılavuz
Pasaport başvuru süreci, öncelikle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden randevu alınması ile başlıyor. Randevular online ya da bilgi hattı üzerinden alınıyor. Başvurular da yurt içi, yurt dışı ikamet durumunuza ve almak istediğiniz pasaport türüne göre değişiyor. Tüm bu dinamiklere göre A’dan Z’ye pasaport başvuru süreci ve yenileme için aşağıdaki adımları takip edin.
Pasaport randevusu alma
İster ilk kez pasaport çıkarın ister pasaport yenileme işlemi yapın, ilk adım randevu almak. Pasaport başvuru süreci için iki kanal var: Eğer başvurunuzu online ortamda yapmak istiyorsanız https://randevu.nvi.gov.tr/ adresi üzerinden “Pasaport” seçeneğine tıklayarak devam edin. Ardından pasaport türlerinden (Umuma Mahsus Pasaport, Hizmet Pasaportu, Hususi Pasaport) size uygun olanı seçmeniz, kişisel bilgilerinizi girip devam etmeniz gerekiyor. Açılan yeni sayfada ise il ve ilçe ile randevu tarihini seçerek devam edebilir, kişi seçimini de tamamlayıp işleminizi onaylayabilirsiniz. Bu arada önemli bir detay: Pasaport başvurularınızı, adresinizin bulunduğu nüfus müdürlüğünden yapmanız şart değil. İsterseniz farklı bir müdürlüğü de seçmeniz mümkün.
Pasaport başvuru süreci telefonla ilgili hat aranarak da gerçekleşiyor. Randevu işlemlerinizi telefonla yapmak için ALO 199 hattını aramalısınız. Buradan sesli yanıt sistemi ya da vatandaş temsilcisine bağlanın ve uygun tarih, saat, başvuru merkezi seçimini yaparak randevu işleminizi tamamlayın.
Pasaport çıkartmak için nereye başvurulur?
Pasaport başvuru süreci içerisinde başvuru merkezleri ise pasaportun türüne göre değişiyor:
- Yurt içinde umuma mahsus pasaport (bordo) başvuruları il ve ilçe nüfus müdürlüklerine yapılıyor.
- Yurt içi hususi (yeşil) ve hizmet damgalı (gri) pasaport başvuruları il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine yapılıyor.
- Yurt dışındaki T.C. vatandaşlarının ise başvurularını dış temsilciliklerde (büyükelçilik, konsolosluk) yapması gerekiyor.
Pasaport başvurusu için gerekli belgeler nelerdir?
Başarılı bir pasaport başvuru süreci için istenen belgeleri de eksiksiz tamamlamanız çok önemli. Aksi takdirde sürecin epey uzama riski var. Bu nedenle hangi pasaportu çıkaracaksanız ona göre istenen belgeler ile başvurunuzu tamamlamanız gerekiyor. Umuma mahsus, hususi ve hizmet damgalı pasaportların üçünde de ortak olarak istenen belgeler şunlar:
- T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
- Son altı ayda çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
- Varsa eski ve iptal edilmeyen pasaport
Bunun dışında pasaport türlerine göre farklı belgeler de isteniyor. Onları da aşağıdaki başlıklarda incelemeniz mümkün:
Umuma mahsus pasaportlar için gerekli diğer belgeler:
- Yasal temsilciler başvuru merkezinde hazırda değilse kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için muvafakatname
- Öğrencilerin harçsız başvuruları için öğrenci belgesi (Sistemde öğrencilik durumu doğrulanır ise belge talep edilmiyor.)
- Başvuru öncesinde pasaport defter ve harç bedelinin ödenmesi (Ödemeler sistemde göründüğü için ayrıca bir makbuz veya dekont talep edilmiyor ama yine de tedbir amaçlı götürülebilir.)
Hususi damgalı pasaportlar için gerekli diğer belgeler:
- Çalışan kamu görevlileri, ihracatçılar ve avukatlar için hususi damgalı pasaport talep formu
- Emeklilik ya da çekilme nedeniyle görevinden ayrılanlar için tek seferliğine kadro durumunu gösteren elektronik ya da ıslak imzalı resmi yazı. (Son görev yapılan kurumdan temin etmeniz mümkün.)
- Birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanan belediye başkanları için; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığından alınacak olan resmi yazı
- Yasal temsilciler başvuru merkezinde hazır hazır bulunmuyorsa kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için muvafakatname
- Ebeveynlerinin hakları dolayısıyla hususi damgalı pasaport alacak çocuklar için öğrenci belgesi (Sistemde öğrencilik durumu doğrulanır ise belge talep edilmiyor. Ek olarak ergin olmayan çocuklar öğrenci değilse 18 yaşına kadar hususi damgalı pasaport veriliyor.)
- Ebeveynlerinin hakkından dolayı hususi damgalı pasaport alacak engelli ergin çocuklar için ise sağlık kurulu raporu
- Başvuru öncesinde pasaport defter bedelinin ödenmesi (Ödemeler sistemde göründüğü için makbuz veya dekont talep edilmiyor. Ayrıca hususi damgalı pasaportlar harçtan muaf.)
Hizmet damgalı pasaportlar için gerekli diğer belgeler:
- Hizmet damgalı pasaport talep formu
- Kamu görevlisi değilseniz talep formu ile beraber görev onayı
- Ebeveynlerinin hakkı dolayısıyla hizmet damgalı pasaport alacak çocuklar için öğrenci belgesi (Sistemde öğrencilik durumu doğrulanırsa belge istenmiyor. Ayrıca ergin olmayan çocukların öğrenci olmamaları durumunda 18 yaşına kadar hak sahibinin pasaport süresine göre hizmet damgalı pasaport veriliyor.)
- Ebeveynlerinin hakkı dolayısıyla hizmet damgalı pasaport alacak engelli ergin çocuklar için sağlık kurulu raporu
- Yasal temsilciler başvuru merkezinde hazır değilse kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için muvafakatname
- Başvuru öncesinde pasaport defter bedelinin ödenmesi (Ödeme bilgileri sistemde göründüğü için ayrıca makbuz/dekont talep edilmiyor. Ek olarak hizmet damgalı pasaportlar harçtan muaf.)
Pasaport ücreti nereye ödenir?
Pasaport başvuru süreci öncesinde pasaport defter ve harç bedelinin de ödenmesi gerek. Baştan tekrar hatırlatalım: Hususi ve hizmet damgalı pasaportlar harçtan muaf tutuluyor. Dolayısıyla hususi ya da hizmet damgalı pasaporta başvuracaksanız yalnızca cüzdan bedeli (defter) olarak belirlenen ücreti ödüyorsunuz. Umuma mahsus pasaport başvurularında ise pasaport defter ve harç bedelinin ikisinin de ödenmesi gerekiyor.
Pasaport ücretleri vergi dairesi müdürlükleri, PTT şubeleri, anlaşmalı bankalar veya Gelir İdaresi Başkanlığına ait https://dijital.gib.gov.tr/ internet sitesi üzerinden ödeniyor. Ödeme yapmış, ancak başvurudan vazgeçtiyseniz ödediğiniz pasaport harç ve defter bedellerini vergi dairesi müdürlüklerinden iade almanız da mümkün.
2024 pasaport ücretleri ne kadar?
Pasaport ücretleri Hazine ve Maliye Bakanlığınca her yıl güncelleniyor. 2024 yılının ücretleri ise şu şekilde:
- 6 ay: Harç 1.639,30 TL, defter 790,00 TL, toplam 2.429,30 TL
- 1 yıl: Harç 2.396,60 TL, defter 790,00 TL, toplam 3.186,60 TL
- 2 yıl: Harç 3.912,60 TL, defter 790,00 TL, toplam 4.702,60 TL
- 3 yıl: Harç 5.558,30 TL, defter 790,00 TL, toplam 6.348,30 TL
- 3+ yıl: Harç 7.833,00 TL, defter 790,00 TL, toplam 8.623,00 TL
Önemli not: Harç bedelinden muaf olan hususi ve hizmet damgalı pasaportlar için yalnızca defter ücreti ödeniyor.
Pasaport başvurusu kaç günde sonuçlanır?
Basılan pasaportlar genellikle 56 il merkezine 1 gün, diğer il merkezlerine 2 gün, ilçe merkezlerine ise en geç 4 iş gününde PTT kargo ile teslim ediliyor. Başvuru ve teslim sürecini de https://randevu.nvi.gov.tr/ internet sitesi, e-Devlet ya da ALO 199 hattı üzerinden takip etmeniz mümkün.
Vize alırken dikkat edilmesi gerekenlere de mutlaka göz atın!
Öğrenciler için harçsız pasaport başvurusu
Pasaport başvuru süreci öğrenciler özelinde de değişkenlik gösteriyor. Yurt içinde öğrenimini sürdüren 25 yaşının altındaki öğrencilerin harçsız umuma mahsus pasaport alması mümkün. Öğrenci pasaportu özellikle seyahat ya da eğitim amacıyla yurt dışına çıkışlarda 25 yaşını geçmemiş öğrencilere veriliyor. Aslında bunlar da temel olarak bordo renkli umuma mahsus pasaport niteliğinde. Tek farkı şartları karşılayan öğrencilere özel olarak düzenlenmesi.
Öğrenci pasaportu nasıl alınır bakıldığında ise öncelikle yukarıda anlattığımız üzere standart bordo pasaport başvurusunda bulunmanız lazım. Ardından randevu aldığınız il veya ilçe nüfus müdürlüğüne gittiğinizde öğrenci pasaportu başvurusu yaptığınızı gişe memurlarına söylemeniz gerekiyor. Öğrenci pasaportu başvurularında istenen belgeler ise şunlar:
- Nüfus cüzdanının aslı
- 2 adet biyometrik fotoğraf
- Varsa eski pasaport
- Pasaport defter ücretinin ödendiğini gösteren dekont
- Öğrenci belgesi
Bunların yanı sıra yurt dışında eğitimine devam eden öğrencilerde ise yaş sınırı aranmıyor. Yabancı ülkelerde okuyan ve 25 yaşını da geçmiş öğrenciler, apostilli ya da eğitim ateşesi onaylı öğrenci belgelerini vergi dairesi müdürlüklerine onaylatıp harçsız umuma mahsus pasaport alabiliyor.
Son olarak; hava yolu şirketlerinin uçuş ekibi personeli, Milli Eğitim Bakanlığının izni ile yurt dışına gidenler ya da rektörlük, dekanlık, meslek yüksek okulu müdürlüğü izni alanlar başta olmak üzere çeşitli şartları karşılayanlar da öğrenci pasaportu alabiliyor. Öğrenciler için pasaport başvuru ücreti ne kadar bakıldığında ise harç muafiyeti söz konusu olduğu için yalnızca güncel defter bedeli ödeniyor.
Pasaport yenileme ve süre uzatma: Bilmeniz gerekenler
Pasaportlarda süre uzatma işlemi uygulanmıyor ve her başvuruda yeni pasaport düzenleniyor. Dolayısıyla mevcut pasaportunuzun süresini uzatacaksanız pasaport yenileme işlemi yapmanız gerekiyor. Bu da yine https://randevu.nvi.gov.tr/ ya da ALO 199 kanalları üzerinden randevu alınması, istenen belgeler ile başvuru yapılması şeklinde gerçekleşiyor. Özetle; mevcut pasaportunuzu yenilerken de standart prosedürler işliyor.
