Kahvaltının mutfaklardaki yerini alması 20. yüzyılın başlarına dayanıyor. İlk zamanlarda kahvaltı, sabahları mideyi rahatlatmak amacıyla çorba, ekmek, peynir ve reçel tüketilerek yapılıyormuş. Bir süre sonra ana öğün olarak tanımlanmaya başlayan kahvaltı, her ülkenin geleneklerine göre farklı şekillerde uygulanmış. Türkiye’nin zengin bir coğrafi yapıya sahip olması, her bölgeye göre değişen zengin bir kahvaltı kültürü yaratmış.
Türkiye, kültür mirası ve zengin coğrafyasıyla olduğu kadar mutfağıyla da dünyanın ilgi odağı. Osmanlı, Orta Asya, Doğu Avrupa ve Orta Doğu mutfaklarının bir arada yer aldığı Türk kahvaltı sofrası ise Türk mutfağının en önemlilerinden. Türk kahvaltısında neler var diye merak ediyorsanız zeytin ve peynir çeşitleri, yumurtanın farklı şekilleri, türlü reçeller, hamur işleri ve zengin şarküteri menüsü Türk kahvaltısının olmazsa olmazları. Tüm besin gruplarının yer aldığı geleneksel Türk kahvaltısı aynı zamanda sağlıklı bir yaşamı da beraberinde getiriyor. Gelenek olarak Türk halkının yıllar boyunca kahvaltıda doyuruculuk ve lezzet araması, Türk kahvaltı sofrasının neden bu kadar güzel ve ünlü olduğunu ortaya koyuyor.
Peynir, Türk kahvaltı sofrasının baş tacı. Beyaz peynir başta olmak üzere, örgü, yörük, bal ve reçelle bütünleşen lor ve çökelek Türk kahvaltısı sofrasında mutlaka olması gereken lezzetler arasında. Türkiye’nin hemen hemen her bölgesine özgü peynir çeşitleri bulunuyor. İzmir’in tulum peyniri, Ezine ve Edirne’nin koyun peyniri, Kars’ın kaşarı ve gravyeri, Van’ın otlu peyniri, Konya’nın küflü peyniri Türk kahvaltı çeşitleri deyince akla ilk gelenlerden. Anadolu’dan dünyaya yayınlan diğer peynirler ise şöyle; Manyas’ın loru, Ege’nin mihaliçi, Karadeniz’in kolotu, Kayseri’nin çömleği, Erzurum’un civili, Muş’un keçi peyniri, Bolu ve Adapazarı’nın isli abaza peyniri.
Geleneksel Türk kahvaltısını, yabancı mutfaklardan ayıran en önemli özelliklerden biri kahvaltıda mevsimsel sebze ve meyve tüketimi. Peynir çeşitlerini bu sebzelerle, özellikle söğüş denilen domates ve salatalıkla tüketmek ayrı bir keyif veriyor. Konu meyve olunca Türk kahvaltı sofralarını kış aylarında portakal, muz ve elma, yaz aylarında ise karpuz, kavun ve üzüm gibi meyveler süslüyor.
Geleneksel Türk kahvaltısının olmazsa olmazlarından biri de yumurta. Haşlanmış yumurta Türk kahvaltısında basit kalıyor. Domatesle biberin kavrulması ve yumurta eklenerek pişirilmesiyle hazırlanan menemen, Türk kahvaltısının vazgeçilmezi. Bazı bölgelerde menemene soğan da ekleniyor. Menemenin yanı sıra sucuklu ya da pastırmalı sahanda yumurta ve çılbır keyif veriyor. Ekmeğin yumurtalı bir karışımla harmanlanarak kızartılmasıyla hazırlanan yumurtalı ekmeğin ise Türk kahvaltısındaki yeri ayrı.
Türkiye’nin hemen hemen her bölgesinde yetişen zeytinler, geleneksel Türk kahvaltısında sofrayı süsleyen diğer önemli lezzetlerden. Bölgesine göre farklılık gösteren zeytinler, coğrafi özellikleri nedeniyle daha çok Ege Bölgesi’nde yetişiyor. Özellikle Ayvalık, Edremit ve Burhaniye yöresinin çizik yeşil zeytinleriyle yağlı sele zeytinleri Türk kahvaltı sofralarını renklendiriyor.
Türk kahvaltı çeşitlerinde kendine özel bir yeri olan bir diğer lezzetler zinciri ise, hamur işleri. Çeşit çeşit ekmekleri dahil edebileceğimiz bu zincirde peynirlisinden patateslisine birçok börek çeşidini tadabilirsiniz. Hamurun kızartılmasıyla hazırlanan pişi ise geleneksel Türk kahvaltısının bir diğer önemli lezzeti olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca poğaçalar, açmalar, gözlemeler de hamur işlerinin en iddialı lezzetleri arasında. Simit ise başlı başına Türk kahvaltısı kültürünün değişmez bir lezzeti. Simidi peynir ve reçelle tatmanızı öneririz.
Türk kahvaltı sofralarında yemek tatlı lezzetlerle sona eriyor. Bunlar, Akdeniz Bölgesi’nin tahini, reçeli ve Anadolu’nun pekmezi. Susamın değişik işlemlerden geçirilmiş hali olan tahin, sadece bir kahvaltı lezzeti olarak kalmıyor. İçinde birçok vitamini barındıran tahin, aynı zamanda acıkmayı engelliyor. Üzüm, incir, dut, hurma, keçi boynuzu gibi çeşitleri bulunan pekmez ise bitkisel karışımlardan hazırlanıyor. Özellikle meyvenin tadını daha keyifle alacağınız ev reçelleri ise Türk kahvaltı sofralarını tatlandırıyor. Reçel, tahin ve pekmeze özellikle Afyon yöresinde meşhur olan kaymak eşlik ediyor. Kaymak, bal ile yendiğinde damaklarda unutulmaz bir tat bırakıyor.
Bölgelere göre kahvaltı sofraları
Ege kahvaltısı
Ege Bölgesi,diğer bölgelere göre kahvaltıda yeşillik konusunda oldukça cömert davranıyor. Beyaz peynire, zeytine bölgenin önde gelen otlarının yanı sıra bir tür hamur işi olan boyoz eşlik ediyor.
Akdeniz kahvaltısı
Akdeniz Bölgesi’nde ise kahvaltı sofraları reçelsiz kurulmuyor. Bunun dışında biberli ekmek, kaytaz böreği bu bölgede kahvaltı denince akla ilk gelenlerden.
İç Anadolu kahvaltısı
İç Anadolu Bölgesi’nde kahvaltı bambaşka bir boyuta ulaşıyor. Klasik kahvaltı sofralarına kimi zaman sakatatlar eşlik ediyor. Kelle, paça gibi bu lezzetlere hamur işleri, sucuk, pastırma ve çemen eşlik ediyor.
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu kahvaltısı
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi de kahvaltıda sakatata yer verenlerden. Ciğer kahvaltıda sıklıkla tercih edilen bir lezzet olarak kendini gösteriyor. Beyran çorbası, semsek, zahter, Antep katmeri, peynirli ekmek ve fıstıklı dürüm de bu bölgede kahvaltı sofralarının olmazsa olmaz lezzetlerinden.
Van kahvaltısı
Van kahvaltısı, Geleneksel Türk kahvaltısı içerisinde kendine has yeri olan ve en bilinen örnek. Van’ın İpek Yolu üzerinde olması gelişmiş bir kahvaltı kültürü oluşmasının en önemli sebebi. Van kahvaltı sofrası çok geniş bir çeşitliliğe sahip. Genel olarak Van balı, yoğurt kaymağı, süt kaymağı, yayık tereyağı, cacık, otlu peynir, örme peynir, beyaz peynir, kavurmalı ya da sucuklu yumurta, zeytin, murtuğa, kavut, gencirun ile beraber özel fırınlarda pişirilen lavaş ve çörek Van kahvaltısının ana yiyecekleri.
Gaziantep kahvaltısı
Gastronomi alanında UNESCO’nun Yaratıcı Şehirler Ağı’nda bulunan Gaziantep, Türk mutfağının en lezzetli şehirlerinden biri. Kebapları, hamur işleri, tatlıları, çorbaları ve daha nice lezzetiyle Gaziantep muhteşem bir mutfağa sahip. Bu lezzetlerin en önemlilerinden biri de elbette Gaziantep kahvaltısı. Peynirler, zeytinler, reçeller, bal ve kaymak, mevsim yeşillikleri, sebzeler, hamur işleri, kızartmalar, yumurta ve süt ürünleri gibi geleneksel Türk kahvaltısı yiyecekleri Gaziantep kahvaltısında önemli bir yer tutuyor. Bununla beraber Gaziantep’te kahvaltıda en sık tüketilen şeyler beyran çorbası, cartlak kebabı, ciğer ve katmer. Güne yüksek bir enerjiyle başlamaktan hoşlanıyorsanız Gaziantep kahvaltısı tam size göre.
Gaziantep mutfağı hakkında daha fazlası için Gaziantep, Hatay ve Adana mutfakları lezzet rotaları içeriğimize göz atabilirsiniz.
Karadeniz Kahvaltısı
Karadeniz Bölgesi’nde ise kahvaltı tamamen şölene dönüşüyor. Mısır ekmeği, kuymak-muhlama, kaygana, turşu kavurması gibi bölgeye özgü lezzetler güne harika bir başlangıç yapmanızı sağlıyor. Doğu Anadolu Bölgesi’nde de kahvaltı sofralarını, kavut, murtuğa, kuru cacık gibi lezzetler süslüyor.
Türkiye’nin neresinde olursanız olun kahvaltı sofrasında birçok lezzet olsa da çaysız bir sofra sofra değildir. 5000 yıllık bir tarihe sahip çay, Türklerin hayatına sonraları girmiş olsa da, Türk mutfak kültürünün vazgeçilmez bir tadı olmayı başarmış. Elbette ki Türklerin demleme usülleri ve sunuş biçimleri bu başarıda önemli bir paya sahip. Günün her saati tüketilen çay, özellikle kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi. Unutmayın ki, iyi demlenmiş, ince belli bardakta sunulan bir Türk çayı, Türk kahvaltısıyla birlikte güne iyi başlama sebebi. Eğer bu çay, Karadeniz Bölgesi’nden toplanmış taptaze çay yapraklarıyla demlenen bir çay ise tadına doyulmaz. Bir de demlik yerine semaverle servis ediliyorsa içmeye doyamayacaksınız.
Yumurtasından peynirine, reçelinden böreğine zengin Türk kahvaltısının lezzetlerini keşfetmek için hazır mısınız?
Story ayağınıza geldi!
Yazımızın öne çıkan bölümlerini sosyal medya hesaplarınızda paylaşmak için hazırladığımız görselleri indirebilirsiniz. Bunun için Android ve iOS işletim sistemli akıllı telefonlarınızla paylaşmak istediğiniz story’nin üzerine basılı tutun ve gelen menü aracılığıyla görseli akıllı telefonunuza kaydedin veya paylaşın.
